Kerst in Spanje

Kerst in Spanje is een magische beleving die bruist van unieke tradities, heerlijke gerechten en een feestelijke sfeer. In tegenstelling tot Nederland, waar we twee kerstdagen vieren, ligt de focus van deze feestdag in Spanje op 24 december, Nochebuena genaamd. Ontdek in deze blog de bijzondere aspecten van kerst in Spanje en laat je meeslepen door de warmte en gezelligheid van deze feestelijke periode.

Unieke tradities

De kerststal

De Belén, ofwel kerststal, speelt een centrale rol in Spaanse huishoudens en openbare plaatsen. Prachtige miniaturen beelden het kerstverhaal uit, met handgeschilderde figuren en unieke details die per regio verschillen. In steden als Madrid en Barcelona zijn er uitgebreide kerststallen te bewonderen, vaak met indrukwekkende scènes die het hele dorp tot leven brengen.

In sommige gevallen zijn de kerststallen zo groot en gedetailleerd dat ze hele landschappen beslaan, compleet met rivieren, molens en herders die hun kuddes hoeden. Veel families maken er een traditie van om samen hun eigen Belén op te zetten, vaak met figuren die al generaties lang worden doorgegeven.

Nochebuena

Het hoogtepunt van kerst in Spanje is Nochebuena. Op 24 december verzamelen families zich voor een uitgebreid diner, gevolgd door het openen van cadeautjes. Het diner zelf is een culinair feest, vaak bestaande uit meerdere gangen die verschillen van zeevruchten en vis tot gebraad en rijke desserts.

Na het diner gaan veel Spanjaarden naar de middernachtmis, de Misa del Gallo, wat ‘mis van de haan’ betekent, verwijzend naar de haan die volgens de legende als eerste de geboorte van Jezus aankondigde. Deze mis is een belangrijk moment van bezinning en gemeenschap, waarna men vaak terugkeert naar huis voor meer feestelijkheden en misschien zelfs een nachtelijke wandeling door feestelijk verlichte straten.

Los Reyes Magos

In Spanje brengen niet de Kerstman, maar de Drie Koningen cadeautjes. Op 6 januari komen ze met hun kamelen aan en worden ze met open armen ontvangen door kinderen. Deze koningen, bekend als Melchior, Caspar en Balthasar, komen in kleurrijke parades door de steden en dorpen, vergezeld door hun uitgebreide gevolg van bedienden, dieren en muzikanten.

De avond van 5 januari, bekend als La Cabalgata de Reyes, is een spektakel van licht, kleur en geluid, waar snoep en kleine geschenken naar de enthousiaste menigte worden gegooid. Kinderen laten die nacht hun schoenen buiten de deur staan, vaak gevuld met stro of wortels voor de kamelen, in ruil voor de cadeautjes die de koningen zullen brengen.

Uvas

Om middernacht op oudejaarsavond eten Spanjaarden twaalf druiven, één voor elk slaguur van de klok. Dit ritueel, genaamd Las Doce Uvas de la Suerte, staat symbool voor geluk in het komende jaar. De traditie vereist dat je bij elke klokslag een druif eet, wat zorgt voor een hilarische en soms chaotische start van het nieuwe jaar.

In steden zoals Madrid verzamelen duizenden mensen zich op pleinen zoals Puerta del Sol om samen deze traditie te vieren. Het klokgelui wordt live uitgezonden op televisie, waardoor families door het hele land tegelijkertijd hun druiven eten. De druiven zelf worden vaak speciaal geselecteerd en verkocht in nette setjes van twaalf, klaar voor de feestelijke aftelling.

Regionale tradities

Andalusië

In Andalusië zijn kersttradities kleurrijk en vol leven. De stad Sevilla staat bekend om zijn indrukwekkende kerstmarkten, vooral de Feria del Belén, waar men prachtige kerststallen en handgemaakte decoraties kan kopen. Een unieke traditie in deze regio is de Zambombá, een muzikale bijeenkomst waar mensen samenkomen om kerstliederen, villancicos, te zingen begeleid door traditionele instrumenten zoals de zambomba, een soort trommel, en de pandereta, een tamboerijn.

Deze bijeenkomsten vinden vaak plaats in patio’s en op pleinen, waar men geniet van muziek, dans en typische Andalusische lekkernijen zoals pestiños, zoete gebakjes met honing en sesamzaad.

Catalonië

In Catalonië kent men enkele zeer unieke kersttradities die nergens anders ter wereld te vinden zijn. Een van de meest opvallende is de Caga Tió, een houten stam met een lachend gezichtje en een rode hoed, die kinderen voeden in de dagen voorafgaand aan kerst in Spanje. Op kerstavond slaan de kinderen met stokken op de Caga Tió terwijl ze een speciaal lied zingen, waarna de stam geschenken en snoep uitpoept.

Een andere bijzondere Catalaanse traditie is de aanwezigheid van de Caganer, een klein figuurtje dat zijn behoefte doet, verstopt in de kerststal. Dit symboliseert vruchtbaarheid en voorspoed voor het komende jaar. De kerstviering in Catalonië is een perfecte mix van humor en traditie, wat zorgt voor een unieke feestelijke sfeer.

Baskenland

In het Baskenland wordt kerst gevierd met een combinatie van Spaanse en eigen Baskische tradities. Hier komt Olentzero, een mythische figuur vergelijkbaar met de Kerstman, op kerstavond naar de huizen van kinderen om cadeautjes te brengen. Olentzero is een goedhartige kolenbrander die uit de bergen komt, vaak afgebeeld met een pijp en een zak vol geschenken.

In de aanloop naar kerst worden veel markten en culturele evenementen georganiseerd, waarbij men kan genieten van traditionele Baskische muziek en dans. Een bijzonder gerecht dat vaak op het kerstmenu staat is txangurro, een heerlijke gevulde krab die een feestelijke delicatesse vormt.

Galicië

In Galicië speelt de zee een centrale rol in de kerstvieringen. Veel Galicische families genieten van zeevruchtenfeesten tijdens het Nochebuena diner, waarbij gerechten zoals percebes (eendenmosselen) en mariscada (een schaal met diverse zeevruchten) op tafel staan.

Een bijzondere Galicische traditie is de Noite Meiga, of heksennacht, waarbij men gelooft dat de geesten van voorouders tijdens de kerstnacht terugkeren om deel te nemen aan de feestelijkheden. Mensen verlichten hun huizen met kaarsen en bereiden speciale maaltijden ter ere van hun voorouders, wat een magische en mystieke sfeer creëert.

Valencia

In de regio Valencia viert men kerst met een aanbod aan gastronomische tradities en levendige vieringen. De stad Alicante heeft een unieke traditie genaamd Las Hogueras de Navidad, waarbij grote vreugdevuren worden ontstoken om de winterzonnewende te vieren en boze geesten af te weren.

Tijdens Nochebuena worden er vaak feesten gehouden met traditionele gerechten zoals arroz con costra, een rijstgerecht met een krokante eierkorst. Valenciaanse kerstmarkten zijn gevuld met lokale ambachten en lekkernijen, en de straten worden verlicht met prachtige lichtshows die de feestelijke sfeer versterken.

Heerlijke gerechten

Cocido Madrileño

Een populair gerecht tijdens kerst in Spanje is de Cocido Madrileño, een rijke en hartige stoofpot die afkomstig is uit Madrid. Deze stoofpot bevat kikkererwten, verschillende soorten vlees zoals varkensribben en bloedworst, en groenten zoals kool, wortelen en aardappelen. Het gerecht wordt langzaam gekookt, waardoor alle smaken goed intrekken en een heerlijke, volle smaak ontstaat. Het wordt geserveerd in verschillende gangen: eerst de bouillon als soep, gevolgd door de kikkererwten en groenten, en ten slotte het vlees.

Pavo Relleno

Een ander traditioneel gerecht dat vaak op de Nochebuena tafel verschijnt is Pavo Relleno, gevulde kalkoen. Deze kalkoen wordt gevuld met een mengsel van gehakt, pijnboompitten, rozijnen, en soms zelfs truffels, wat zorgt voor een smaakvolle en sappige vulling. De kalkoen wordt vervolgens langzaam gebraden tot hij goudbruin en knapperig is. Het gerecht wordt vaak geserveerd met bijgerechten zoals gebakken aardappelen, appelmoes en groenten.

Mariscos

In de kustregio’s van Spanje is zeevruchten een belangrijk onderdeel van het feestmaal. Verse mariscos (zeevruchten) zoals garnalen, kreeft, krab en mosselen worden vaak geserveerd als voorgerecht of als onderdeel van een groter buffet. Deze zeevruchten worden meestal eenvoudig bereid, vaak gegrild of gestoomd, zodat hun natuurlijke smaken goed tot hun recht komen. Het diner wordt vaak vergezeld door een glas cava, een mousserende wijn uit de regio Penedès, die perfect past bij de delicate smaken van de zeevruchten.

Turrón

Een van de meest geliefde kerstlekkernijen in Spanje is Turrón, een soort nougat die oorspronkelijk uit de regio’s Alicante en Jijona komt. Er zijn verschillende varianten van Turrón, maar de meest traditionele zijn Turrón de Alicante, een harde nougat met hele amandelen, en Turrón de Jijona, een zachte nougat gemaakt van gemalen amandelen en honing. Turrón wordt vaak in mooie blikken verpakt en is een populair geschenk tijdens de feestdagen.

Polvorones en Mantecados

Dit zijn klassieke Spaanse kerstkoekjes die vooral in Andalusië populair zijn. Polvorones zijn kruimelige, boterachtige koekjes die hun naam danken aan het Spaanse woord “polvo”, wat stof betekent, vanwege hun kenmerkende kruimelige textuur. Mantecados zijn vergelijkbaar, maar iets steviger en vaak op smaak gebracht met kaneel, citroen of amandel. Beide soorten koekjes worden traditioneel in kleurrijk papier gewikkeld en geserveerd bij de koffie na het Nochebuena diner.

Roscón de Reyes

Op 6 januari vieren Spanjaarden Driekoningen met Roscón de Reyes, een rijkelijk versierd gebak in de vorm van een grote ring. Dit gebak is vaak gevuld met slagroom of crema pastelera en versierd met gekonfijte vruchten die de edelstenen van een koninklijke kroon symboliseren.

In het deeg van de Roscón de Reyes worden een boon en een klein figuurtje verstopt. Degene die de boon vindt, moet traditioneel de taart betalen, terwijl degene die het figuurtje vindt, de kroon mag dragen en de koning of koningin van de dag is. Het delen van de Roscón de Reyes is een geliefde traditie die de feestelijke sfeer van de kerstperiode verlengt tot in het nieuwe jaar.

Mazapán

Mazapán, of marsepein, is een andere geliefde lekkernij tijdens de kerstperiode. Deze zoetigheid, gemaakt van amandelen en suiker, wordt vaak in verschillende vormen en figuren gemodelleerd, zoals fruit, dieren of kerstfiguren. In Toledo, een stad beroemd om zijn marsepein, worden deze kunstige lekkernijen vaak met de hand gemaakt en zijn ze een populair geschenk en dessert tijdens de feestdagen.

Feestelijke sfeer

Kerstmarkten

Kerst in Spanje barst van gezellige kerstmarkten, waar je unieke handgemaakte producten, kerstdecoraties en lokale lekkernijen kunt vinden. Deze markten, verspreid over het hele land, creëren een betoverende sfeer die zowel locals als toeristen aantrekt.

Mercado de Navidad in Madrid

Een van de bekendste kerstmarkten is de Mercado de Navidad op het Plaza Mayor in Madrid. Deze markt bestaat al sinds de 19e eeuw en staat vol met kleurrijke kraampjes die alles verkopen, van traditionele kerststallen en handgemaakte ornamenten tot zoete lekkernijen zoals churros met chocoladesaus. De geur van geroosterde kastanjes vult de lucht terwijl straatmuzikanten traditionele villancicos (kerstliederen) spelen, wat bijdraagt aan de feestelijke sfeer.

Fira de Santa Llúcia in Barcelona

In Barcelona vindt de Fira de Santa Llúcia plaats, een markt die al meer dan 230 jaar bestaat. Gelegen aan de voet van de indrukwekkende kathedraal van Barcelona, biedt deze markt een breed aanbod aan kerststallen, decoraties en ambachtelijke producten. Een bijzondere traditie hier is de verkoop van de Caga Tió, de lachende houtblokken die een centrale rol spelen in de Catalaanse kerstvieringen. De markt is een perfecte plek om unieke geschenken te vinden en te genieten van de levendige sfeer die de stad tijdens de feestdagen kenmerkt.

Kerstverlichting

Straten, huizen en pleinen worden versierd met prachtige kerstverlichting, creëerend een magische sfeer in steden en dorpen door het hele land. Elke stad heeft zijn eigen manier om de straten te verlichten, en sommige steden staan bekend om hun spectaculaire lichtshows.

Madrid en de kerstverlichting

In Madrid wordt de kerstverlichting op spectaculaire wijze aangepakt. Grote boulevards zoals Gran Vía en Calle de Alcalá zijn versierd met duizenden lichtjes die schitterende patronen en ontwerpen vormen. In de wijk Salamanca zorgen luxe winkels voor een extra vleugje glamour met hun verlichte etalages en gevels. Het Plaza de Cibeles en de Puerta del Sol worden omgetoverd tot winterwonderlanden met indrukwekkende lichtinstallaties die bezoekers in vervoering brengen.

Málaga en de lichtshow op Calle Larios

Málaga staat bekend om zijn indrukwekkende lichtshow op Calle Larios, de hoofdstraat van de stad. Elk jaar wordt de straat versierd met een gigantische lichtkoepel die synchroniseert met muziek. Hierdoor ontstaat een adembenemende ervaring voor de duizenden bezoekers die komen kijken. De opening van de lichtshow is een groot evenement en markeert het begin van de feestelijke periode in de stad.

Villancicos

Traditionele kerstliederen, genaamd villancicos, worden overal gezongen, van huiskamers tot op straat, wat zorgt voor een hartverwarmende ambiance. Deze liederen brengen mensen samen en versterken het gemeenschapsgevoel tijdens de kerstperiode.

Villancicos in de straten

In veel Spaanse steden en dorpen is het gebruikelijk om tijdens de kerstperiode villancicos te horen. Groepen zangers, vaak gekleed in traditionele kleding, trekken door de straten en zingen bekende liederen zoals “Los peces en el río” en “Campana sobre campana”. Het is een vreugdevolle ervaring om deze muzikale optochten te zien, waar bewoners samenkomen om te luisteren en soms zelfs mee te zingen.

Concerten en korengezang

Veel kerken en theaters organiseren speciale kerstconcerten waar koren traditionele villancicos zingen. Deze concerten zijn vaak hoog gewaardeerde evenementen, waarbij mensen samenkomen om te genieten van de prachtige muziek en de feestelijke sfeer. In steden zoals Sevilla en Granada worden er grote openluchtconcerten gehouden, waar duizenden mensen samenkomen om te genieten van de muziek en de gemeenschap.

Feestelijke activiteiten

Naast de kerstmarkten, verlichting en muziek, zijn er meerdere andere activiteiten die bijdragen aan de feestelijke sfeer in Spanje.

IJsbaan in Madrid

In Madrid wordt een grote ijsbaan opgezet in het centrum van de stad, vaak op het Plaza de Colón of in het Parque del Retiro. Deze ijsbanen trekken zowel kinderen als volwassenen aan. Zij genieten van het schaatsen te midden van de feestelijke decoraties en verlichting. Het schaatsen in de open lucht, met kerstliederen die door de luidsprekers klinken, is een magische ervaring die de feestdagen compleet maakt.

Driekoningenparades

De Driekoningenparades, of Cabalgatas de Reyes, zijn een van de hoogtepunten van de kerst in Spanje. Deze kleurrijke en levendige parades vinden plaats op 5 januari in steden en dorpen door het hele land. De Drie Koningen arriveren op praalwagens, begeleid door dansers, muzikanten en acrobaten, en gooien snoep en kleine geschenken naar de toeschouwers. De parade in Madrid is een van de grootste en meest spectaculaire. Met duizenden mensen die zich langs de route verzamelen om de komst van de koningen te vieren.

Conclusie

Kerst in Spanje is een onvergetelijke beleving die je meesleept in een wereld van tradities, lekkernijen en feestelijke gezelligheid. De unieke mix van oude gebruiken en moderne invloeden maakt het een waar winterwonderland, perfect om te vieren met familie en vrienden. Of je nu geniet van een uitgebreide Nochebuena maaltijd, de komst van de Drie Koningen viert, of simpelweg rondslentert over een van de vele kerstmarkten. Kerst in Spanje zal je hart verwarmen en je de ware betekenis van de feestdagen laten ervaren.